جهیزیه و قوانین آن
ازدواج و مسائل مرتبط با آن در جوامع مختلف دارای قوانین و مقررات مختلفی هستند و ممکن است تفاوت‌های قابل توجهی داشته باشند.
تهیه جهیزیه یک مسئله فرعی و فرهنگی در ارتباط با ازدواج است که معمولاً برخی از اجزای خانواده را تشکیل می‌دهد. در بسیاری از جوامع، این مسئله بر اساس سنت‌ها و عادات محلی تعیین می‌شود و در قوانین مدنی نهایتاً مقرراتی برای آن وجود دارد. ازدواج بر اساس شریعت اسلام نیز مقررات خاصی دارد که به جهیزیه اشاره می‌کند.
تعیین مقدار و نحوه تعیین جهیزیه ممکن است در هر کشور و منطقه متفاوت باشد. در برخی جوامع، جهیزیه به عنوان حق حاکمیتی و مالی برای زن تعریف می‌شود که باید توسط شوهر به زن پرداخت شود. در برخی دیگر، جهیزیه می‌تواند به عنوان یک هدیه و تجهیزات خانه برای زن در نظر گرفته شود.
قوانین مرتبط با ازدواج و جهیزیه در قوانین مدنی، شریعت اسلام، یا قوانین محلی مشخص می‌شوند و زوجین و خانواده‌های آن‌ها باید به این مقررات پایبند باشند. همچنین، برای جلب شفافیت و حفظ حقوق زنان در موارد مرتبط با جهیزیه، برخی کشورها قوانین خاصی را تصویب کرده‌اند.
جهیزیه چیست؟
در پاسخ به پرسش در مورد معنی و تعریف جهیزیه، باید توجه داشت که هیچ یک از قوانین به تعریف دقیق این مفهوم پرداخته نیست. تنها در برخی موارد، مانند ماده 1107 قانون مدنی، وقتی که اقدام به تعریف نفقه زن می‌شود، جهیزیه را به عنوان یکی از مصادیق حقوق مالی زن در زندگی مشترک ذکر کرده است.
بطور کلی، جهیزیه به تمامی اسباب و اثاثیه‌ای اشاره دارد که برای شروع زندگی مشترک لازم است. این اسباب و اثاثیه شامل مواردی مانند گاز، یخچال، فرش، لوازم آشپزخانه، مبل، و دیگر وسایل ضروری برای زندگی مشترک در یک خانه می‌شوند. این نکته مهم است که نوع و مقدار اسباب و اثاثیه جهیزیه از قبل تعیین نشده و بستگی به توافق و توانایی مالی زوجین دارد.
قانون جهیزیه به تعیین مسئولیت و وظیفه تهیه جهاز توسط مرد می‌پردازد و تصریح می‌کند که وسایل تهیه شده برای جهاز از سوی مرد، باید در شان زن باشد. این تشخیص اینکه آیا وسایل در شان زن هستند یا خیر، بر عهده کارشناس رسمی دادگستری قرار دارد. این تدابیر به منظور حفظ حقوق زنان و تضمین تعهد مردان به تهیه جهیزیه و تجهیز خانه مشترک در ازدواج اتخاذ شده است.
در کل، جهیزیه به عنوان یک نهاد مالی و فرهنگی مهم در فرآیند ازدواج تعریف می‌شود که قوانین ممکن است در مورد آن مقررات خاصی داشته باشند و این مقررات معمولاً مطابق با عرف و فرهنگ محلی شکل می‌گیرند.
طبق قانون جدید جهیزیه بر عهده کیست؟
ماده 1107 قانون مدنی، به تعریف نفقه و مشمولات آن اشاره دارد. این ماده بیان می‌کند که نفقه شامل همه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت زن است، از جمله مسکن، البسه، غذا، اثاث منزل، و هزینه‌های درمانی و بهداشتی و خادم در صورت عادت یا احتیاج به واسطه نقصان یا مرض.
بنابراین، ماده 1107 قانون مدنی به وضوح نشان می‌دهد که جهیزیه نیز از مصادیق نفقه محسوب می‌شود و به عنوان یکی از حقوق مالی زن در زندگی مشترک تلقی می‌شود. از این رو، تهیه جهیزیه و تجهیز خانه مشترک بر عهده مرد قرار دارد.
بنابراین، قانوناً زنان تکلیفی بر تهیه جهیزیه ندارند و مرد مسئول انجام این وظیفه است. تا زمانی که مرد اقدام به خرید اسباب و اثاثیه لازم برای شروع زندگی مشترک ننموده یا وسایلی که تهیه کرده، در شان زن نیستند، زن می‌تواند از مرد تمکین (فراهم کردن معاشرت در زندگی مشترک) نکند و از ادامه زندگی مشترک با او در زیر یک سقف منصرف شود. به عبارت دیگر، از جنبه قانونی، زن حق دارد که از مرد خواستگاری دریافت نفقه را داشته باشد تا زمانی که جهیزیه به شان او وارد نشود. در این مدت، او همچنان مستحق دریافت نفقه می‌باشد.
هزینه حمل جهیزیه برعهده کیست؟
در خصوص مسئولیت هزینه حمل جهیزیه نیز بر اساس اصولی که در قانون مدنی آمده است، مرد به عنوان تهیه‌کننده جهیزیه و خانواده او به عنوان خانواده او مسئول هستند. زیرا جهیزیه به عنوان یکی از مصادیق نفقه زن محسوب می‌شود و تهیه آن بر عهده مرد قرار دارد. به عبارت دیگر، مرد مسئول تهیه و تجهیز خانه مشترک با وسایل لازم برای شروع زندگی مشترک است و از طرف دیگر، مسئول پرداخت هزینه حمل جهیزیه نیز او می‌باشد.
از این رو، هزینه حمل جهیزیه معمولاً توسط مرد و خانواده او پرداخت می‌شود تا جهیزیه به خانه مشترک زوجین منتقل شود
