حضانت فرزند در حقوق ایران
حضانت به معنای بغل کردن و پرورش دادن کودک است و در اصطلاح حقوقی، به حق و تکلیف والدین در سرپرستی و نگهداری از فرزندانشان اشاره دارد. سرپرستی شامل نظارت بر کلیه امور تربیتی، آموزشی، بهداشتی، درمانی و حتی مسائل تفریحی کودک می‌شود. اهمیت حضانت از نظر قانون به حدی است که والدین حق ندارند از نگهداری فرزندان خود امتناع کنند.
ماده ۱۱۶۸ قانون مدنی تعیین کرده است که هر یک از والدین می‌توانند از دادگاه درخواست الزام فرد ممتنع به نگهداری از فرزندشان را بدهند. اگر الزام اجرا نشود، دادگاه می‌تواند حکم حضانت را به سود والدین یا شخص دیگری که قاضی تعیین می‌کند، صادر کند.
در مورد حضانت فرزندان پسر و دختر، ماده ۱۱۶۹ تعیین می‌کند که اگر والدین جدای از یکدیگر زندگی کنند، مادر تا هفت سالگی اولویت دارد و پس از آن حضانت به پدر منتقل می‌شود. تا سال ۱۳۸۱، این سن برای پسر دو سال و برای دختر هفت سال بود. پس از اصلاحات، این سن به دختران نه سال و پسران پانزده سال افزایش یافت.
تشکیل دادگاه حضانت با فراخوان والدین و بررسی شرایط حکم حضانت را صادر می‌کند. شخصی که حکم حضانت به نفع او صادر شده، مکلف به اجرای آن است. در غیر اینصورت، براساس ماده ۴۰ قانون حمایت از خانواده، تا زمان اجرای حکم، بازداشت می‌شود.
استثنائات حضانت فرزند
- تصمیم بر اساس مصلحت کودک پس از هفت سالگی: پس از هفت سالگی کودک، در صورت بروز اختلاف والدین، حضانت با رعایت مصلحت کودک به تشخیص دادگاه خانواده محل سکونت کودک مشخص می‌شود (ماده ۴۱ قانون حمایت از خانواده).
- سلب حق حضانت در صورت جنون مادر: اگر مادر در دورانی که سرپرستی فرزند را به عهده دارد، دچار جنون شود، حضانت از وی سلب می‌شود و به پدر واگذار می‌شود. البته اگر پدر نیز دچار جنون شود، صلاحیت سرپرستی کودک با مادر باقی می‌ماند.
- ازدواج مادر در دوران حضانت: اگر مادر در طول دوران حضانت ازدواج کند، حضانت به پدر منتقل می‌شود.
- فوت یکی از والدین: در صورت فوت یکی از پدر و مادر، سرپرستی کودک با والد دیگری که زنده است خواهد بود، حتی اگر پدر فوت کند و قبل از فوتش برای فرزندش قیم تعیین کرده باشد.
- خطر برای سلامت کودک: اگر به دلیل عدم مواظبت یا انحطاط اخلاقی یکی از والدین که سرپرستی کودک را برعهده دارد، سلامت طفل (جسمی و روحی) در معرض خطر قرار بگیرد، دادگاه خانواده می‌تواند به تقاضای خویشاوندان یا رئیس حوزه قضایی، در مورد سرپرستی و حضانت کودک تصمیم بگیرد. مصادیق این موارد در انتهای ماده ۱۱۷۳ قانون مدنی آمده است، از جمله تکرار ضرب و جرح خارج از حد متعارف یا اعتیاد زیان‌آور به الکل، مواد مخدر و قمار.
وکیل دعوای حضانت
وکیل دعوای حضانت فرزند یک وکیل خانواده متخصص است که به طور اختصاصی در زمینه حقوق خانواده و مسائل مربوط به حضانت فرزند فعالیت می‌کند. ویژگی‌ها و پیچیدگی‌های خاص این نوع دعواها نیازمند تخصص وکیل در این زمینه می‌باشد. در زیر ویژگی‌هایی از وکیل دعوای حضانت فرزند آورده شده است:
- تخصص در حوزه خانواده: وکیل باید تخصص یافته و تجربه کافی در زمینه حقوق خانواده داشته باشد تا بتواند بهترین مشاوره و نیز حمایت حقوقی را به موکل خود ارائه دهد.
- آگاهی از قوانین حضانت: وکیل باید آگاهی کامل از قوانین حضانت فرزند در حقوق ملی و موازین بین‌المللی داشته باشد تا بتواند به موکل خود در بهترین نحو ممکن کمک کند.
- مهارت در مذاکرات: حضانت فرزند معمولاً نیازمند مذاکرات بین والدین است. وکیل باید دارای مهارت‌های مذاکره قوی باشد تا توانایی برقراری توازن مناسب بین حقوق و نیازهای هر دو والدین را داشته باشد.
- حساسیت به نیازهای کودک: وکیل باید حساسیت به نیازها و مصلحت کودکان داشته باشد و تلاش کند تا تصمیماتی اتخاذ شود که به بهترین شکل ممکن برای رشد و توسعه سالم کودکان باشد.
- توانایی مدیریت استرس: دعاوی حضانت ممکن است با فشارهای روانی و اجتماعی همراه باشند. وکیل باید توانایی مدیریت استرس و انعطاف در مواجهه با شرایط پیچیده را داشته باشد.
- ارتباط مؤثر: وکیل باید توانایی برقراری ارتباط مؤثر با موکل و دیگر طرفین در دعوا را داشته باشد تا بتواند بهترین خدمات را ارائه دهد و درک درستی از وضعیت خانوادگی بسازد.
وکیل دعوای حضانت فرزند با توجه به این ویژگی‌ها می‌تواند به عنوان یک مشاور حرفه‌ای و پشتیبان قانونی موکلان خود در این نوع دعاوی عمل کند.
