دعوای اثبات نسب و قوانین آن 

دعوای اثبات نسب و قوانین آن

در حقوق، اثبات نسب به دعوی‌هایی اشاره دارد که در آن به ثابت کردن رابطه‌ی خویشاوندی و نسب بین افراد پرداخته می‌شود. این دعاوی ممکن است به دلایل مختلفی مطرح شوند، از جمله ارث‌بری، حقوق خانواده، و دیگر مسائل مرتبط با نسب و خویشاوندی.

1. تعریف نسب: نسب در لغت به معنای خویشاوندی و نژاد است. اما از نظر حقوقی، نسب به رابطه خویشاوندی میان دو نفر اشاره دارد که یکی از نسل دیگری باشد یا هر دو از نسل شخص دیگری باشند، مانند رابطه پدر و فرزند یا رابطه برادر و خواهر.
2. انواع نسب:
   • نسب مشروع: ناشی از رابطه ازدواج قانونی و مشروع زن و مرد.
   • نسب ناشی از تلقیح مصنوعی: وقوع نسب به واسطه تلقیح مصنوعی.
   • نسب ناشی از رابطه شبهه‌ناک: ناشی از رویدادها یا روابطی که ممکن است بر اساس ابهام و شکلات باشند.
3. اثبات نسب: برای اثبات رابطه نسب و خویشاوندی میان دو نفر، باید رابطه زوجیت میان زن و مرد و نسب مادری و پدری به اثبات برسد. این اطلاعات معمولاً از طریق شواهدی مانند شهادت‌نامه‌ها، اسناد رسمی، یا شواهد دیگر ارائه می‌شود.
4. صلاحیت دادگاه: طبق قانون اختصاص تعدادی از دادگاه‌ها به دادگاه‌های موضوع اصل ۲۱ قانون اساسی، رسیدگی به دعوی نسب در صلاحیت دادگاه خانواده است. این دادگاه‌ها معمولاً با مسائل مرتبط با خانواده، ازدواج، و نسب سر و کار دارند.
5. تجدیدنظر: رای دادگاه در این نوع دعاوی قابل تجدیدنظر است و رای تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان صادر می‌شود. این رای همچنین در دیوان عالی کشور قابل فرجام‌خواهی است.

قانون مدنی در مورد اثبات نسب و قضایی شدن این موضوعات به طور کلی مطالبه می‌شود.

ماده ۱۲۷۳: اثبات نسب در قانون:

1. اقرار به نسب در صورتی صحیح است که اولاً تحقق نسب بر حسب عادت و قانون ممکن باشد.
2. اقرار به نسب توسط هر فرد مورد ادعا، در صورت تایید توسط فرد دیگر متعلق به رابطه نسب، به عنوان تصدیق تلقی می‌شود. مستثنا در مورد اقرار به فرزندی شخص صغیر است، به شرط آنکه منازعه در بین طرفین وجود نداشته باشد.

روش‌های قانونی برای اثبات نسب:

1. اثبات نسب مادری:
   • الف) ثبت حضور مادر در دوران بارداری و زایمان: ثبت حضور مادر در دوران بارداری و زایمان به عنوان شاهدی زنده و غیرقابل انکار از نسب مادری خواهد بود.
   • ب) اخذ شواهد رسمی: ارائه شواهدی نظیر شهادت‌نامه تولد و دیگر اسناد مرتبط با تاریخ زایمان می‌تواند نسب مادری را تایید کند.
2. اثبات نسب پدری:
   • الف) استفاده از آزمایشات پزشکی: امروزه با پیشرفت علم، اجرای آزمایشات نظیر H-L-A می‌تواند به عنوان شاهدی قوی برای اثبات نسب پدری خدمت کند.
   • ب) اقرار و تصدیق: اقرار فرد مورد ادعا و تصدیق طرف مقابل نیز می‌تواند به عنوان دلیلی موثر برای اثبات نسب پدری در نظر گرفته شود.

اماره قانونی نسب پدری:

1. در زمان زوجیت:
   • الف) اگر از تاریخ ازدواج تا زمان تولد کمتر از شش ماه و بیشتر از ده ماه نگذشته باشد، نسب پدری به شوهر و مادری هر دو قانونی خواهد بود.
2. پس از انحلال نکاح (جدایی):
   • الف) اگر مادر ازدواج مجدد نکرده باشد، هر طفلی که بعد از جدایی متولد شود متعلق به شوهر است، مشروط بر اینکه از تاریخ جدایی تا روز تولد کمتر از ده ماه باشد.
   • ب) اگر مادر ازدواج مجدد کرده باشد و از تاریخ جدایی تا روز تولد بیشتر از ۱۰ ماه نگذشته و نکاح دوم به شش ماه رسیده باشد، طفل متعلق به شوهر دوم است، مگر آنکه اماره قانونی دیگری خلاف آن را ثابت کند.

توضیحات پزشکی: برای الحاق طفل به یکی از دو پدر می‌توان با استفاده از تشخیص پزشکی، مانند آزمایشات H-L-A، الحاق طفل را به یکی از دو پدر امکان‌پذیر نمود.

اقاله و فسخ:

• اقاله: اقاله به ترکیب میان دو طرف معامله برمی‌گردد و یکی از آنها (معمولاً مدعی) موظف به اقرار به وجود معامله نیست. اقاله به صورت داوطلبانه صورت می‌گیرد و اگر یک طرف نخواهد، امکان اقاله وجود ندارد.
• فسخ: در فسخ، یکی از طرفین معامله مدعی است که معامله به علت تقصیر یا نقض شرایطی که به آن اشاره شده باید فسخ شود. در فسخ، طرف مدعی نقض شرایط را اثبات می‌کند.

اثبات نسب با توجه به مختلف دلایل:

1. سند ولادت (شناسنامه):
   • اقرار به جعل: در صورت ادعای جعل، بار اثبات بر عهده مدعی است. باید اثبات کند که اطلاعات ولادت به درستی اعلام نشده یا توسط مأمور ثبت احوال تحریف شده‌اند.
2. شهادت و امارات:
   • شهادت: تشخیص صحت شهادت بر عهده دادگاه است و باید با دقت بررسی شود. دادگاه ممکن است از شواهد دیگر همچون اسناد و شواهد تکمیلی استفاده کند.
   • امارات: نظر کارشناس در مورد تجزیه خون و زندگی مدعی نسب می‌تواند به عنوان اماره قانونی مؤثر باشد.
3. اقرار:
   • اقرار به نسب در صورت تحقق نسب بر حسب عادت و قانون ممکن باشد. این مورد به صورت خاص در ماده ۱۲۷۳ قانون مدنی ذکر شده است.
4. اثبات نسب پدری:
   • دشواری اثبات: اثبات نسب پدری به دلیل دخالت قانونگذار و نیاز به داشتن معیارهای مشخص تر می‌تواند دشوار باشد. در اینجا، قانونگذار ممکن است از اماره‌ها و نشانه‌های قانونی برای تسهیل اثبات نسب پدری استفاده کند.

توجه به این نکته حائز اهمیت است که موفقیت در اثبات نسب بسیار وابسته به شرایط و شواهد مربوط به هر موقعیت خاص است. در هر صورت، بهتر است مشاوره حقوقی حاصل شود تا راهنمایی کامل و دقیق در این زمینه ارائه شود.