سن قانونی ازدواج در ایران

ازدواج یکی از نهادهای اساسی و ضروری در نظام حقوقی و شرعی کشور ایران به منظور تشکیل خانواده و حفظ نسل مورد تأکید و تأسیس شده است. این موضوع در قوانینی چون قانون مدنی و قانون حمایت از خانواده به دقت تنظیم شده و در برخی موارد، تدابیر ویژه‌ای برای اجرای صحیح قواعد و تشریفات ازدواج در نظر گرفته شده است.

یکی از نکات حساس در مورد ازدواج، تعیین سن قانونی برای انجام این عقد مهم است. این موضوع به عنوان یک جزء اصلی در قانون حمایت از خانواده و مواد اصلاحی قانون مدنی مطرح شده و اهمیت ویژه‌ای دارد. به همین دلیل، آشنایی با این قوانین و مقررات آنها ضروری است، به ویژه در موارد مرتبط با ازدواج زیر سن قانونی دختران و پسران.

قانون جدید سن ازدواج در ایران

ماده 1041 از قانون مدنی و ماده 50 از قانون حمایت از خانواده مشخصاتی را در مورد سن ازدواج ارائه می‌دهند.

به طبق این مواد، سن قانونی برای ازدواج در ایران برای دختران ۱۳ سال تمام شمسی و برای پسران ۱۵ سال تمام شمسی است. البته، در صورتی که افراد قبل از این سن‌ها ازدواج کنند، با شرایط خاصی نیاز به اذن ولی قهری (پدر یا جد پدری) دارند و مصلحت دختر و پسر باید محرز شود. همچنین، دادگاه می‌تواند در موارد خاص، ازدواج دختران زیر 13 سال و پسران زیر 15 سال تمام شمسی را تأیید کند.

میانگین و بهترین سن ازدواج در ایران

در حال حاضر (مهر ماه 1402)، میانگین سن اولین ازدواج در مناطق شهری برای مردان 28 سال و برای زنان 24 سال است. همچنین، میانگین سن ازدواج دوم برای مردان 30 سال و برای زنان 26 سال است.

از نظر رهبری، تأکید شده است که ازدواج بهتر است از آغاز جوانی انجام شود. در سخنرانی‌های رهبری اشاره شده است که اسلام اصرار دارد که ازدواج، هر چه زودتر، از زمانی که دختر و پسر احساس نیاز به داشتن همسر می‌کنند، انجام گیرد.

از نظر روانشناسی، نمی‌توان سن مشخصی را به عنوان بهترین سن ازدواج برای مردان یا زنان تعیین کرد. روانشناسان معتقدند که سن ازدواج تابع بلوغ، وضعیت اقتصادی و روانی هر فرد است و از اهمیت بسیاری از فاکتورها و شرایط انسانی آنفرد بهره می‌برد. به جای تعیین یک سن مشخص، روانشناسان به اهمیت مواردی مانند داشتن شغل، ثبات شغلی و عاطفی، و سلامت روانی در تصمیم‌گیری برای بهترین زمان ازدواج تأکید می‌کنند.

شرایط ازدواج زیر سن قانونی

به منظور بررسی شرایط ازدواج زیر سن قانونی در ایران، باید به ماده 1041 قانون مدنی (اصلاحی ۱۳۸۱/۴/۱ مجمع تشخیص مصلحت نظام) مراجعه کنیم. این ماده مقرر می‌کند: “عقد نکاح دختر، قبل از رسیدن به سن ۱۳ سال تمام شمسی و پسر، قبل از رسیدن به سن ۱۵ سال تمام شمسی، منوط است به اذن ولی، به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح.”

بنابراین، شرایط ازدواج زیر سن قانونی در ایران به شرح زیر هستند:

1. اذن ولی: برای ازدواج دختران زیر 13 سال تمام شمسی و پسران زیر 15 سال تمام شمسی، اذن ولی (پدر یا ولی قانونی) لازم است.
2. رعایت مصلحت طفل: ازدواج باید با رعایت مصلحت طفل صورت گیرد.
3. تشخیص دادگاه: دادگاه صالح باید تشخیص دهد که ازدواج دختر زیر 13 سال تمام شمسی و پسر زیر 15 سال تمام شمسی، مصلحت آنان را نقض نمی‌کند.

به علاوه، افراد صغیر، سفیه و مجنون از جمله محجورین هستند که ازدواج دائم و موقت آنها قواعد مخصوص به خود را دارد. برای اطلاعات بیشتر در مورد ازدواج این گروه افراد، به مقاله ازدواج محجورین معرفی شده در لینک مراجعه کنید. همچنین، نماینده قانونی یا قیم افراد محجور ممکن است به عنوان نماینده آنان در موارد ازدواج ایشان عمل کنند.