طبقات و درجات اقسیم دیون و حقوق متوفی
ماده ۸۶۹ قانون مدنی
ماده 869 قانون مدنی ایران مشخص می‌کند که حقوق و دیونی که به ترکه متوفی تعلق می‌گیرد و باید قبل از تقسیم آن اداء شود، عبارتند از:
- قیمت کفن متوفی و حقوقی که به اعیان ترکه متعلق می‌شود، از جمله اموال عینی که متوفی به عنوان رهن داده است.
- دیون و واجبات مالی متوفی، که شامل هر گونه بدهی‌ها و تعهدات مالی متوفی است.
- وصایای متوفی تا حداکثر یک سوم از ترکه بدون اجازه وراث و زیاده بر این مقدار با اجازه آنها.
در این ماده آمده است که این دیون و حقوق باید پیش از تقسیم ترکه ادا شوند، به طوری که تمامی بدهی‌ها و تعهدات مالی متوفی باید پرداخت شده و وصیت‌های او که به حداکثر یک سوم از ترکه می‌رسد، اجرا شود
در ادامه موضوع تصفیه ترکه، باید بدانید که ورثه ملزم نیستند غیر از ترکه هیچ چیزی به بستانکاران بدهند. اگر ترکه برای اداء تمام دیون کافی نباشد، ترکه مابین تمام بستانکاران به نسبت طلب آنها تقسیم می‌شود، مگر اینکه آن را بدون شرط قبول کرده باشند. در این صورت، مطابق ماده ۲۴۶، مسئول خواهند بود. در موقع تقسیم، دیونی که به موجب قوانین دارای حق تقدم و رجحان هستند رعایت خواهد شد و بستانکاران زیر هر یک به ترتیب حق تقدم بر دیگران دارند:
- بستانکاران دارای تکلیفات زندگی مشترک با متوفی، مانند همسر یا فرزندان.
- بستانکاران دارای حقوق اختصاصی مثل اعضای خانواده که حقوقی از متوفی داشته باشند.
- سایر بستانکاران.
در مورد تقسیم دیون و حقوقی که به موجب قوانین دارای حق تقدم و رجحان هستند، مطابق ماده ۲۴۶ قانون مدنی، رعایت خواهد شد. این تقسیمات به ترتیب حق تقدم بستانکاران اعمال می‌شود.
طبقه اول
طبقه اول بستانکاران شامل موارد زیر می‌شود:
- حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت.
- حقوق خدمتگذاران بنگاه متوفی برای مدت شش ماه قبل از فوت.
- دستمزد کارگرانی که روزانه یا هفتگی مزد می‌گیرند برای مدت سه ماه قبل از فوت.
این اقدامات بر اساس قوانین مربوطه و به ترتیب اولویت تقسیم خواهند شد، به این ترتیب که بستانکاران در طبقه اول ابتدا حقوق و دیون خود را دریافت یا پرداخت خواهند کرد و سپس بستانکاران طبقات بعدی در صورت موجودیت بدهی متوفی
طبقه دوم
در طبقه دوم از تقسیم دیون و حقوق، افرادی که مال آنها به عنوان ولایت یا قیمومت تحت اداره متوفی بوده‌اند، نسبت به میزانی که متوفی از جهت ولایت و یا قیمومت مدیون شده است، طلب دارند. این نوع طلب در صورتی دارای حق تقدم خواهد بود که موت در دوره قیمومت یا ولایت و یا در ظرف یک سال بعد از آن واقع شده باشد.
به عبارت دیگر، اگر کسی به عنوان ولی یا مسئولیت قیمومت یا ولایت مال متوفی را اداره کرده باشد و متوفی به او بدهکار بوده، این ولی یا مسئولان می‌توانند در طبقه دوم از تقسیم دیون و حقوق، طلب خود را ارائه کنند. اما برای داشتن حق تقدم، مرگ متوفی باید در دوره قیمومت یا ولایت یا در یک سال پس از پایان این دوره رخ داده باشد.
طبقه سوم
در طبقه سوم از تقسیم دیون و حقوق، طلب پزشک و داروفروش و مطالباتی که به مصرف مداوای متوفی و خانواده‌اش در ظرف سال قبل از فوت رسیده است، در نظر گرفته می‌شود.
به عبارت دیگر، در این طبقه از تقسیم دیون و حقوق، هزینه‌های پزشکی و داروهایی که برای مداوا و درمان متوفی و خانواده‌اش در سال قبل از وفات صورت گرفته است، به عنوان بدهی متوفی در نظر گرفته می‌شود و باید قبل از تقسیم ترکه پرداخت شود.
طبقه چهارم
در طبقه چهارم از تقسیم دیون و حقوق، موارد زیر مورد توجه قرار می‌گیرند:
- نفقه زن: این شامل هزینه‌های معیشت و نیازهای زن در زمان زندگی با متوفی است. براساس ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی، وراث ملزم به پرداخت نفقه زن هستند.
- مهریه زن: حداکثر میزان مهریه زن تا ده هزار ریال در نظر گرفته می‌شود. این مهریه باید توسط وراث پرداخت شود.
در این طبقه، اولویت پرداخت نفقه زن و سپس مهریه زن است.
در طبقه چهارم از تقسیم دیون و حقوق، موارد زیر مورد توجه قرار می‌گیرند:
- نفقه زن: این شامل هزینه‌های معیشت و نیازهای زن در زمان زندگی با متوفی است. براساس ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی، وراث ملزم به پرداخت نفقه زن هستند.
- مهریه زن: حداکثر میزان مهریه زن تا ده هزار ریال در نظر گرفته می‌شود. این مهریه باید توسط وراث پرداخت شود.
در این طبقه، اولویت پرداخت نفقه زن و سپس مهریه زن است.
