عده طلاق و انواع آن
زندگی مشترک یکی از عوامل اصلی بقای جامعه انسانی است که تا به امروز ادامه یافته است. با وجود اینکه در بسیاری از موارد، به دلیل ازدواج مجدد شوهر یا حتی غیاب یکی از زوجین، ازدواج برقرار نمی‌ماند؛ اما از نظر شرعی و اجتماعی، تلاش برای حفظ پیوند زناشویی مقدس و شایسته می‌باشد. به همین دلیل، قانون عده به وجود آمده است که انواع مختلفی دارد، از جمله عده طلاق که شرایط و موارد خاص خود را داراست.
عده یکی از احکام اسلامی است که به مطلقه یا بیوه مربوط می‌شود. ماده ۱۱۵۰ قانون مدنی ایران تعیین می‌کند که عده، زمانی است که زن پس از طلاق، نمی‌تواند به مدت معینی مجدداً ازدواج کند. برای درک بهتر این مفهوم قانونی و شرعی، مشاوره حقوقی از یک کارشناس حقوق خانواده توصیه می‌شود.
فلسفه حکم عده در حفظ حرمت ازدواج دائم و جلوگیری از اختلال در نسل و امور مشابه است. این اقدام به طور موقت زمانی را تعیین می‌کند که زن از ازدواج مجدد خودداری کند. پس از پایان عده، زن می‌تواند با شخص دیگری ازدواج کند. این مدت زمان به عنوان عده طلاق شناخته می‌شود. این اقدام نه تنها از تداخل نسل جلوگیری می‌کند بلکه برای تعیین نسبت فرزندان در صورت وجود ازدواج قبلی نیز تاثیرگذار است.
به عنوان مثال، هنگامی که اعلام طلاق رخ داده و نکاح منحل می‌شود، زن ملزم به صبر است و پس از آن می‌تواند شوهر جدیدی را انتخاب کند. این دوره به عنوان عده طلاق شناخته می‌شود. برای درک دقیق‌تر این مفهوم و اطلاعات بیشتر، مشاوره با یک کارشناس حقوق خانواده توصیه می‌شود.
انواع عده طلاق
در حقوق اسلامی، انواع مختلفی از عده وجود دارند که هرکدام شرایط خاص خود را دارند و تحت حکومت قوانین خاصی می‌باشند. در زیر به برخی از مهمترین انواع عده اشاره خواهیم کرد:
- عده وفات: در صورت وفات همسر، زن به مدت معینی مانند 4 ماه و 10 روز (عده وفات) نمی‌تواند ازدواج کند. این مدت زمان به منظور تعیین حمل یا عدم حمل و تعیین وضعیت مالی و وراثت می‌باشد.
- عده طلاق: پس از اعلام طلاق و رسیدن به انحلال نکاح، زن باید عده‌ای صبر کند تا اطمینان حاصل شود که اگر ممکن است حامله باشد، حمله تکمیل شده یا عدم حمل تایید شده باشد. این مدت عده طلاق نامیده می‌شود.
- عده عقد موقت: در عقد موقت، زوجین به طور مشخص از پیش تعیین کرده‌اند که ازدواج آن‌ها برای چه مدتی ادامه خواهد یافت. عده در اینجا به مدت مشخص شده در قرارداد اشاره دارد.
- عده همسر مفقودالاثر: اگر همسر به طور مفقود الاثر ناپدید شود، زن ممکن است برای تعیین حالت همسر مفقود، عده‌ای صبر کند تا اطمینان حاصل شود که همسر باز نخواهد گشت.
- عده خانم یائسه: اگر زن به دلیل سنین بالا یائسه شود، ممکن است برخی از احکام عده بر روی وضعیت زناشویی او اعمال شود.
- عده زن حامله: زنی که در حالت حمل باشد، نیاز به عده دارد تا مشخص شود فرزند به کدامیک از زوجین تعلق دارد و وضعیت مالی و وراثت مشخص گردد.
- عده رجعی: در مواردی که زوجین به دلیل مسائل مختلف از هم جدا شده‌اند ولی قصد رجوع به هم دارند، ممکن است به عنوان عده رجعی شناخته شوند. این عده برای تعیین حالت همسری بعد از رجوع است.
در هر حالتی، توجه به شرایط مخصوص و حکم‌های شرعی مربوط به عده ضروری است و مشاوره با کارشناسان حقوقی موجب روشن‌تر شدن موارد خواهد شد.
بررسی عده طلاق
ازدواج، امری شایسته در جامعه انسانی است که موجب استحکام آن می‌شود. پیوند زناشویی باید باعث خوشنودی جفت همسر باشد، اما متاسفانه گاهی اوقات زوجین رضایت کافی را کسب نکرده و تصمیم به طلاق می‌گیرند. در قوانین اسلامی آمده است که پس از جدایی و طلاق، زن موظف به حفظ عده طلاق است و تا وضعیت او به طور کامل مشخص نشود، اختیار به ازدواج با همسر دیگری ندارد و مجبور است مجرد بماند. طلاق در شرایط مختلف ممکن است وقوع یابد و برای هر شرط، احکام متناسبی در شریعت وجود دارد.
در صورتی که طلاق در زمان بارداری واقع شود و با اتفاق نظر همه مراجع، عده زوجه باردار تا زمان وضع حمل یا سقط جنین موظف به حفظ عده طلاق است. به عنوان مثال، اگر طلاق در ماه اول بارداری رخ دهد، عده طلاق در قانون، حدود هشت ماه و تا زمان تولد جنین خواهد بود. اگر طلاق زن باردار در هشت ماهگی از بارداری اتفاق بیفتد، عده طلاق حدود یک ماه است و پس از آن ازدواج مجدد مانعی نخواهد داشت.
چنانچه زوجه باردار نباشد اما عادت ماهانه شود، عده طلاق به شرطی که زن سه طهر (طهر از نظر شرع یعنی پاکی از حیض) صبر کند، سه ماه خواهد بود. به عبارت دیگر، زن باید سه دوره عادت زنانه را مشاهده کند و پس از پاک شدن از حیض، مجاز به ازدواج مجدد خواهد بود. اگر عادت ماهیانه نشود؛ عده طلاق او، سه ماه است.
ایامی که زوجه خون استحاضه (نوعی خونریزی ناشی از اختلال در چرخه قاعدگی زن) را مشاهده می‌کند نیز جزء ایام طهر بوده و محسوب می‌شود، زیرا از حیض و نفاسات پاک گشته است.
عده طلاق و عده فسخ نکاح سه طهر است، مگر اینکه زن با توجه به سنش، عادت زنانه نداشته باشد که در این صورت عده او سه ماه خواهد بود. عده طلاق توافقی نیز با عده طلاق از طرف زن یا مرد یکسان است، و این بر اساس اتفاق نظر و توافق طرفین مشخص می‌شود.
